ارسباران در معرض تخریب
ارسباران(قره داغ) منطقه ای است پهناور با زیباییهای شگرف طبیعی مناظری بي‌همتا و مجموعه ای از تپه‌ها و صخره‌ها و دشت‌هاي فراخ پوشيده از درختان و علوفه و گل‌های مختلف .
البته ارسباران در میان مردم عزیز منطقه قره داغ نامیده میشود و این کلمه مناسبتر است .چرا که کلمه ی ((قره)) در زبان ترکی به غیر از معانی متداول آن(سیاه) دارای معانی دیگری نیز می باشد ، از جمله اینکه قره به مفهوم بزرگ و وسیع نیز به کار رفته است . در اینجا خالی از لطف نیست که نظر لغت شناس و پژوهشگر عزیزمان آقای اسماعیل هادی را بیاوریم که باور ایشان یکی از معانی ((قره)) در مورد اراضی و دشت به معنای بسیار چشمگیر می باشد به اعتبار آنکه تماشای آن موجب سیاهی چشم میگردد و به لحاظ بزرگ بودن از دیدرس خارج می شود .
ارسباران به خاطر زيست بوم‌هاي گوناگون، ارزش بيولوژيك بسيار بالا و گونه‌هاي گياهي و جانوري منحصر به‌فرد در سال 1987 به‌عنوان ذخيره‌گاه زيست‌كره شناخته شد؛ اما اين منطقه زيبا طي سال‌هاي اخير به‌دليل معدن كاوي ، چراي بي‌رويه دام و اجراي برخي طرح‌هاي عمراني و دخالت‌هاي غيرمسئولانه، دستخوش تخريب‌ها ، تعرضات و خیانت های فراواني شده‌است تا آنجا كه ديگر از آن طبيعت بكر و هوش ربای آن كمتر نشاني باقي مانده‌است .
جنگلهای ارسباران شناسه ی اصلی این منطقه است که متاسفانه در معرض نابودی قرار دارند . طبق اخبار منتشر شده بخشي از اراضي ارسباران در دست تبديل و تغيير براي آماده‌سازي سازه‌هاي مربوط به مجتمع فراوري مس معدن سونگون بود و است. نزديكي اين اراضي با جنگل‌هاي ارسباران نگراني دوستداران و كارشناسان محيط‌زيست و منابع طبيعي را به‌دنبال داشته است. فعاليت چندين ساله معدنكاران مس در ارسباران در حالي انجام مي‌شود كه زمزمه‌هايي براي شروع توسعه فعاليت مجتمع توليد فراورده‌هاي مس در منطقه به گوش مي‌رسد. معدن مس سونگون بدون ارزيابي زيست‌محيطي در حال حفاري و اكتشاف تازه جهت توسعه معدن فوق است. برخی از مسئولان منطقه ای يكي از دلايل توسعه معدن فوق در منطقه حفاظت شده ارسباران را ايجاد اشتغال مي‌دانند. دليل اينكه توسعه يك معدن مي‌تواند باعث كارآفريني براي مردم يك منطقه و ايجاد اشتغال‌زايي براي آنان باشد توجيه خوبي به‌نظر می رسد ولي آيا با نابودي منطقه جنگلي ارسباران كه در دنيا بي‌نظير است اين توجيه منطقي است؟
مسئولان محیطزیست گردشگری را گزینه ای مناسب برای ایجاد اشتغال در ارسباران می دانند این در حالی است که هیچ یک از شهرستانهای منطقه اداره ی میراث فرهنگی و گردشگری ندارد . همچنین نرخ بیکاری در شهرستانهای منطقه ، به خصوص اهر که سال گذشته با 5/23 درصد نرخ بیکاری رتبه ی اول در میان سایر شهرستانهای منطقه داشت ، بیداد می کند . البته در این میان نباید خواسته ی مردم نا دیده گرفته شود . یکی از راهکار ها برای این موضوع ایجاد صنایع مذکور در مناطقی به دور از جنگلها در همین منطقه است ، یاد آور میشوم که در همین منطقه یعنی قره داغ و نسبتا نزدیک به معدن. زمینهای زیادی در جای جای این منطقه وجود دارد که می توان برای این منظور از آنها بهره برد ضمن اینکه اولویت استخدام برای این کارخانجات مردم منطقه باشند تا معضل بیکاری منطقه تا حدودی حل شود .
از سونگون که بگذریم گردشگران یکی دیگر از عوامل نابودی محیطزیست منطقه است که این موضوع بیشتر در فندقلو ، قلعه دره سی ، مکیدی دره سی و.... مشهود است . مردم از هر مسيري كه دلشان مي‌خواهد روي پوشش‌هاي گياهي تردد مي‌كنند. در اين مناطق آثار لگد مال شدن گياهان خود را به‌صورت فرسايش خاك نشان مي‌دهد. كافي است راهي را با بستن طناب و فنس کشی مشخص كنيم و مردم را به عبور از روي آن تشويق كنيم . ایجاد فنس کشی ها کاری بیهوده است چرا که باید فرهنگ گردشگری در میان گردشگران عزیز وجود داشته باشد .
همچنین روستائیان برای امرار معاش هر روزه قسمت بيشتري از جنگل را نابود مي‌كند. خاك‌هاي مناطق جنگلي از نظر باروري بسيار فقيرند. درخت را كه قطع كنند مدتي به‌عنوان مرتع استفاده مي‌شوند سپس به‌عنوان زمين كشاورزي با كود زياد مورد استفاده قرار مي‌گيرند. به‌علت فرسايش زياد پس از 4 يا 5 سال استفاده از كود، اقتصادي نيست زمين رها، خاك شسته و جنگل به شنزار تبديل مي‌شود. اين مرحله ادامه مي‌يابد و جنگل‌هاي ارسباران قرباني جوامع روستايي كم‌جمعيت مي‌شوند.آیا بهتر نیست به روستائیان زحمتکش منطقه در مناطق ديگر زمين بدهند و ارسباران را حفظ كنند؟
جاده کشی هم که معضل دیگری است که محیطزیست منطقه با آن رو به روست . جاده هایی که در دل طبیعت ارسباران کشیده می شود تا مانند زخمی خودنمایی کنند.
خلاصه اینکه برای حفاظت از محیطزیست ارسباران نياز به سخت افزار خاصي نيست. فكر حفاظت از طبيعت بايد در ذهن ما پرورده شود؛ نرم افزار، همين! در بسياري از موارد تنها كافي است طبيعي فكر كنيم آن وقت طبيعت حفظ مي‌شود.
محیط زیست قره داغ(ارسباران)همانند میراث فرهنگی آن منحصر به فرد است. محیط زیست آن همانند میراث فرهنگی اش رو به تخریب است و در این میان غیبت واکنش های مردمی در قالب تشکل های مردمی به شدت احساس می شود. با توجه به حساسیت هایی که در نسل جدید بروز یافته، امید می رود که شاهد شکل گیری چنین تشکل هایی در منطقه باشیم.