ارسباران در معرض تخریب

ارسباران(قره داغ) منطقه ای است پهناور با زیباییهای شگرف طبیعی مناظری بي‌همتا و مجموعه ای از تپه‌ها و صخره‌ها و دشت‌هاي فراخ پوشيده از درختان و علوفه و گل‌های مختلف .

البته ارسباران در میان مردم عزیز منطقه قره داغ نامیده میشود و  این کلمه  مناسبتر است .چرا که کلمه ی ((قره)) در زبان ترکی به غیر از معانی متداول آن(سیاه) دارای معانی دیگری نیز می باشد ، از جمله اینکه قره به مفهوم بزرگ  و وسیع نیز به کار رفته است . در اینجا خالی از لطف نیست که نظر لغت شناس و پژوهشگر عزیزمان آقای اسماعیل هادی را بیاوریم که باور ایشان یکی از معانی ((قره)) در مورد اراضی و دشت به معنای بسیار چشمگیر می باشد به اعتبار آنکه تماشای آن موجب سیاهی چشم میگردد و به لحاظ بزرگ بودن از دیدرس خارج می شود .

ارسباران به خاطر زيست بوم‌هاي گوناگون، ارزش بيولوژيك بسيار بالا و گونه‌هاي گياهي و جانوري منحصر به‌فرد در سال 1987 به‌عنوان ذخيره‌گاه زيست‌كره شناخته شد؛ اما اين منطقه زيبا طي سال‌هاي اخير به‌دليل معدن كاوي ، چراي بي‌رويه دام و اجراي برخي طرح‌هاي عمراني و دخالت‌هاي غيرمسئولانه، دستخوش تخريب‌ها ، تعرضات و خیانت های  فراواني شده‌است تا آنجا كه ديگر از آن طبيعت بكر و هوش ربای آن كمتر نشاني باقي مانده‌است .

جنگلهای ارسباران شناسه ی اصلی این منطقه است که متاسفانه در معرض نابودی قرار دارند . طبق اخبار منتشر شده بخشي از اراضي ارسباران در دست تبديل و تغيير براي آماده‌سازي‌ سازه‌هاي مربوط به مجتمع فراوري مس معدن سونگون بود و است. نزديكي اين اراضي با جنگل‌هاي ارسباران نگراني دوستداران و كارشناسان محيط‌زيست و منابع طبيعي را به‌دنبال داشته است. فعاليت چندين ساله معدنكاران مس در ارسباران در حالي انجام مي‌شود كه زمزمه‌هايي براي شروع توسعه فعاليت مجتمع توليد فراورده‌هاي مس در منطقه به گوش مي‌رسد. معدن مس سونگون بدون ارزيابي زيست‌محيطي در حال حفاري و اكتشاف تازه جهت توسعه معدن فوق است. برخی از مسئولان منطقه ای يكي از دلايل توسعه معدن فوق در منطقه حفاظت شده ارسباران را ايجاد اشتغال مي‌دانند. دليل اينكه توسعه يك معدن مي‌تواند باعث كارآفريني براي مردم يك منطقه و ايجاد اشتغال‌زايي براي آنان باشد توجيه خوبي به‌نظر می رسد ولي آيا با نابودي منطقه جنگلي ارسباران كه در دنيا بي‌نظير است اين توجيه منطقي است؟

مسئولان محیطزیست گردشگری را گزینه ای مناسب برای ایجاد اشتغال در  ارسباران می دانند این در حالی است که هیچ یک از شهرستانهای منطقه اداره ی میراث فرهنگی و گردشگری ندارد . همچنین نرخ بیکاری در شهرستانهای منطقه ، به خصوص اهر که سال گذشته با 5/23 درصد نرخ بیکاری رتبه ی اول در میان سایر شهرستانهای منطقه داشت ، بیداد می کند . البته در این میان نباید خواسته ی مردم نا دیده گرفته شود . یکی از راهکار ها برای این موضوع ایجاد صنایع مذکور در مناطقی به دور از جنگلها در همین منطقه است ، یاد آور میشوم که در همین منطقه یعنی قره داغ و نسبتا نزدیک به معدن. زمینهای زیادی در جای جای این منطقه وجود دارد که می توان برای این منظور از آنها بهره برد ضمن اینکه اولویت استخدام برای این کارخانجات مردم منطقه باشند تا معضل بیکاری منطقه تا حدودی حل شود .

از سونگون که بگذریم گردشگران یکی دیگر از عوامل نابودی محیطزیست منطقه است که این موضوع بیشتر در فندقلو ، قلعه دره سی ، مکیدی دره سی و.... مشهود است . مردم از هر مسيري كه دلشان مي‌خواهد روي پوشش‌هاي گياهي تردد مي‌كنند. در اين مناطق آثار لگد مال شدن گياهان خود را به‌صورت فرسايش خاك نشان مي‌دهد. كافي است راهي را با بستن طناب  و فنس کشی مشخص كنيم و مردم را به عبور از روي آن تشويق كنيم . ایجاد فنس کشی ها کاری بیهوده است چرا که باید فرهنگ گردشگری در میان گردشگران عزیز وجود داشته باشد .

همچنین روستائیان برای امرار معاش هر روزه قسمت بيشتري از جنگل را نابود مي‌كند. خاك‌هاي مناطق جنگلي از نظر باروري بسيار فقيرند. درخت را كه قطع كنند مدتي به‌عنوان مرتع استفاده مي‌شوند سپس به‌عنوان زمين كشاورزي با كود زياد مورد استفاده قرار مي‌گيرند. به‌علت فرسايش زياد پس از 4 يا 5 سال استفاده از كود، اقتصادي نيست زمين رها، خاك شسته و جنگل به شنزار تبديل مي‌شود. اين مرحله ادامه مي‌يابد و جنگل‌هاي ارسباران قرباني جوامع روستايي كم‌جمعيت مي‌شوند.آیا بهتر نیست به روستائیان زحمتکش منطقه در مناطق ديگر زمين بدهند و ارسباران را حفظ كنند؟

جاده کشی هم که معضل دیگری است که محیطزیست منطقه با آن رو به روست . جاده هایی که در دل طبیعت ارسباران کشیده می شود تا مانند زخمی خودنمایی کنند. 

خلاصه اینکه برای حفاظت از محیطزیست ارسباران نياز به سخت افزار خاصي نيست. فكر حفاظت از طبيعت بايد در ذهن ما پرورده شود؛ نرم افزار، همين! در بسياري از موارد تنها كافي است طبيعي فكر كنيم آن وقت طبيعت حفظ مي‌شود.

دستگیری شکارچیان غیر مجاز در استان

طي هفته گذشته روابط عمومي اداره كل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي همزمان با آغاز فصل شكار و صيد در مناطق مختلف آذربايجان شرقي از دستگيري 16 شكارچي در استان خبر داد.این در حالی است که با شروع فصل شکار هنوز پروانه های شکار صادر نشده است و بیشتر شکارچیان به صورت غیرمجاز به شکار می پردازند . 

   از اين متخلفان كه مبادرت به شكار و صيد غير مجاز كبك، خرگوش و صيد ماهي كرده بودند، توسط ماموران گارد محيط زيست اين استان 14 قبضه اسلحه شكاري و مهمات مربوط به آن و تعدادي تور ماهيگيري كشف و ضبط شده و پرونده اين افراد متخلف پس از تنظيم براي رسيدگي به مراجع قضايي ارجاع شده است.

  اداره كل محيط زيست استان آذربايجان شرقي طي شش ماهه نخست سال جاري به همت  بخش اجرايي و گارد و امور مناطق اين اداره كل با تشكيل 49 پرونده تخلف مربوط به شكار و صيد غير مجاز 70 ميليون ريال از متخلفان خسارت دريافت كرده است.

رهاسازي گونه‌هاي جانوري سازگار با محيط در پارك جنگلي «فندقلو» اهر

خبرگزاري فارس: مديركل محيط زيست آذربايجان شرقي گفت: به زودي گونه‌هاي جانوري سازگار با محيط در پارك جنگلي «فندقلو» اهر رهاسازي مي‌شود.

به گزارش خبرگزاري فارس از اهر، بيوك رئيسي پيش از ظهر امروز در حاشيه بازديد از پارك جنگلي «فندقلو» اهر و جنگل‌هاي طبيعي «انداب» در گفتگو با خبرنگاران از رهاسازي گونه‌هاي جانوري سازگار با محيط در اين جنگل‌ها خبر داد.
وي تصريح كرد: براي بهره‌مندي گردشگران و مسافران از جاذبه‌هاي طبيعي شهرستان اهر و زمينه‌سازي براي ايجاد تنوع در جاذبه‌هاي منطقه با صرف اعتبار اوليه يك صد ميليون ريال 5/6 هكتار از جنگل‌هاي فندقلوي اهر فنس‌كشي و گونه‌هاي جانوري سازگار با آب و هوا و محيط اين جنگل از جمله مارال، كل، بز، قرقاول رهاسازي و در كنار پارك طبيعت، پارك وحش نيز راه‌اندازي مي‌شود.
مديركل محيط زيست آذربايجان شرقي اضافه كرد: با تمهيدات انجام شده علاوه بر ارائه خدمات ويژه به گردشگران و جذب آنها به اين منطقه سپر دفاعي در مناطق حفاظت شده فراهم مي‌شود.
وي از فعاليت 280 نفر از دوستداران طبيعت در قالب همياران محيط زيست خبر داد و افزود: در راستاي توسعه فعاليت‌هاي تشكل‌هاي مردمي در بخش حفاظت محيط زيست و طبيعت، انجمن خيران محيط زيست با عضويت افراد مؤثر و صاحب‌نظر در استان تشكيل شده است.
رئيسي منطقه ارسباران را با جاذبه‌هاي متنوع زيست محيطي و جنگل‌ها با گونه‌هاي گياهي و جانوري را يكي از مناطق مهم كشور به دليل واقع شدن جنگل‌هاي بكر ارسباران در اين منطقه عنوان كرد.
مديركل محيط زيست آذربايجان شرقي در ادامه خواستار همكاري و همياري آحاد مختلف مردم و گردشگران در راستاي حفظ و صيانت از محيط زيست شد.

قوشاداغ نیازمند توجه بیشتر

رشته کوه قوشاداغ ازیباترین پدیده های طبیعی است که از سمت غرب به رشته کوههای قره داغ و از سمت شرق به توده ی عظیم آتشفشانی سبلان پیوسته است.شرایط اقلیمی مناسب مناظر دل انگیزی در این رشته کوه طویل ایجاد کرده است. مناظری که از سمت غرب با گردنه ی معروف گویجه بئل شروع و در نزدیکی مشگین شهر با حاتم مشه سی (جنگلهای حاتم) به پایان می رسد .

یکی از مسائلی که در سالهای اخیر با آن مواجه هستیم جاده هایی است که در دل این رشته کوه کشیده می شوند و نمونه ی بارز این مسئله جاده کشی در گردنه ی گویجه بئل است که با وجود گذشت سالهای متوالی هنوز به اتمام نرسیده است . همچنین جاده ای که از شهرستان هریس به مشگین شهر کشیده شده به سان خراشی است که در دامنه های این رشته کوه ایجاد شده است.

البته نباید از مزیتهایی چون تسهیل ارتباطات که این جاده برای منطقه ارمغان می آورند چشم پوشی کنیم . اما کاش به گردشگری منطقه نیز توجه می شد .همین گردنه ی گویجه بئل که با طبیعت زیبایش می تواند مهمانپذیر گردشگرانی باشند که به صورت گذری از جاده عبور می کنند ، گردشگرانی که با توقف در گویجه بئل هم با فرهنگ عشایر قره داغ آشنا می شوند و هم می توانند یوخا و لبنیات عشایر را به عنوان به عنوان سوغات قره داغ به دیار خویش ارمغان ببرند .

در ارسباران بحث گردشگری بحث بیهوده ایست چرا که هنوز اداره ی میراث فرهنگی و گردشگری ندارد و ایجاد شعبه ای از این اداره از خواسته ها ی مردم این منطقه است .

از دیگر مسائلی که باید بدان توجه کنیم محیط زیست قوشا داغ است که در نوع خود بی نظیر است از حیات وحش آن گرفته تا پوشش گیاهی آن .

گئچی قران ، بلندترین قله ی قوشا داغ با ارتفاع 3150 متر در روزگاران نه چندان دور دارای جمعیت کثیری از قوچ ومیش وحشی بود که وجو برکه ای به نام ((قوچ گولی )) که آبشخور طبیعی قوچهایوحشی بود این قضیه را اثبات می کند .متاسفانه با شکار بی رویه ، نسل این گونه منقرض شده است .از دیگر گونه های حیات وحش آن می توان خرس ، گراز ، شغال و .... را نام برد. از پرندگان هم میتوان به کبک دری ، سارگپه ، تیهو و .... اشاره کرد . لازم به گفتن است که کبک دری فقط در قله ی گچی قران زیست می کند و از جمله پرندگانی است که نسل آن در خطر انقراض قرار دارد و بعید هم نیست که نسل این پرنده در آینده در این منطقه منقرض شود زیرا هیچ طرحی برای جلوگیری از شکار ها ی غیر مجاز در این منطقه صورت نگرفته است .

همچنین تله های غیر مجازی که در جای جای قوشا داغ ایجاد شده از دیگر مسائلی است که حیات وحش منطقه با آن روبه روست .

اما مطلبی که بار ها نیزبدان اشاره شده است زباله هایی است که گردشگران در پارک جنگلی فندقلو بر جای می گذارند ، امید است اقدامات لازم از سوی سازمان حفاظت محیطززیست برای ایجاد سطل زباله ها انجام گیرد. ودیگر آنکه جای منطقه ای با نام منطقه ی حفاظت شده ی قوشا داغ خالی است منطقه ای که با احیای نسل گونه های منقرض شده (مانند منطقه ی حفاظت شده ی آینالو ) و حفاظت از پوشش گیاهی آن،همچون تارکی بر ارسباران نمیان شود.