مواد زايد جامد شهري شامل تمام مواد زايد حاصل از فعاليت هايي است كه در شهر انجام مي گيرد.اين مواد هم از نظر منبع توليد و هم از نظر خواص فيزيكي و شيميايي تنوع بسيار زيادي در بر دارد.
بخش هاي خانگي،تجاري،حمل ونقل،صنعتي،درماني بهداشتي و خدمات هر كدام مواد زايدي با خصوصيا ويژه اي توليد مي كنند به همين دليل هم مواد زايد جامد شهري داراي طيف وسيعي است.از نظر حجم نيز از ذرات ريز گرد و غبار گرفته تا وسايل اسقاطي مانند بدنه اتومبيل،يخچال،ميز و...در اين زايدات وجود دارند.از نظر خطرناك بودن نيز شامل مواد زايد و غيره قابل فسادپذير است و هم مواد زايد كاملا خطرناك مثل مواد زايد ويژه بيمارستاني را در بر دارد.مديريت مواد زايد جامد شهري از شش عنصر موظف توليد،جا به جايي،پروسه و ذخيره در محل،جمع آوري،حمل ونقل،پروسه و بازيافت و دفع تشكيل شده است.در حال حاضر در مديريت مواد زايد جامد شهري قسمت عظيم منابع مالي و انساني براي جمع آوري و حمل ونقل صرف مي شود و در زمينه هاي توليد،ذخيره در محل،بازيافت و دفن بهداشتي كار چنداني صورت نمي گيرد.
اين عدم تعادل بهترين دليل سومديدريت در امر مواد زايد شهري است.طبق كارشناسي هاي انجام شده هر تن زباله در حدود 400متر مكعب گاز گلخانه اي دي اكسيد كربن متصاعد مي كند و از هر تن زباله 400تا600ليتر شيرابه خارج مي شود كه مي تواند تاثير خطرناكي روي آب و خاك داشته باشد.
شيشه و قوطي هاي فلزي و به ويژه آلومينيومي صد ها سال روي زمين باقي مي مانند و ظروف و كيسه هاي پلاستيكي و نايلوني كه غير قابل تجزيه هستند به طور متوسط 500سال در محيط باقي مي مانند.از سوي ديگر انباشته شدن زباله در محل وشهرها مكان خوبي براي رشد ميكروب ها و توليد و تكثير حشرات و جانوران موذي نظير موش است.
در هر گرم خاكروبه بين 50هزار تا10ميليون باكتري مختلف وجود دارد.مگس كه ناقل بيماري هايي چون حصبه،وبا و سل است و موش كه تكثير آن بستگي به ميزان زباله دارد و بيماري هايي چون تيفوس و طاعون را اشعه مي دهد.هجوم سگ هاي ولگرد از اطراف به داخل شهر و روستاها و همچنين گربه ها كه از ديگر عوامل انتقال بيماري ها و پخش زباله به اطراف هستند.بر اثر انباشتگي زباله سلامت محيط انساني به شدت تهديد مي شود.بعضي از زباله هاي خانگي مانند انواع باطري ها،لامپ هاي مهتابي و جيوه اي به علت داشتن سرب،جيوه و كادميوم در تركيب خود خطرناك هستند.براي جمع آوري،انباشته كردن و معدم كردن زباله ها به نحوي كه آلودگي هاي ميكروبي و شيميايي كمتري براي محيطزيست داشته باشد راه وروش هاي گوناگوني در كشورهاي مختلف مورد آزمايش قرار گرقته است كه امروزه تفكيك زباله در مبدا(منزل و محل كار)به نسبتي مناسب تر تشخيص داده شده است.هدف از تفكيك در مبدا در مرحله ي اول كاهش دادن حجم زباله ها و در مرحله ي دوم بازيات مواد قابل بازيافت از جمله كاغذ،شيشه،فلزات،نايلون و ...است كه اين بازيافت اغلب توسط كارخانه ي كمپوست صورت مي گيرد.
كمپوست چيست؟تاريخچه استفاده كمپوست به قدمت پيدايش بشر روي كره زمين مي رسد.كمپوست يك روند تدريجي در طبيعت است وسيله آن مواد آلي با حضور هوا توسط ميكروارگانيسم ها وقارچ ها تجزيه مي شوند و حاصل آن كود با ارزشي است كه مي تواند در مكان هاي مختلف و حتي در باغچه هاي خانگي مورد استفاده قرار گيرد.
فرهنگ سازي و آموزش مردم در جهت تبديل زباله هاي خانگي با شيوه ها و مسائل مربوطه به كمپوست ،كاهش زباله هاي تر در خانه ها(مبدا)و مزيت استفاده از كود حاصل از آن براي كشاورزي حائز اهميت است.
كمپوست با دارا بودن فوايد و با صرفه در بازار يابي پسماندهاي گياهي و مواد زايد جامد بوده و با تبديل مواد آلي موجود در پسماندها به كود آلي علاوه بر حذف مواد زايد مواد غذايي موجود در آن بازيافت شده و با توجه به اهميت تغييرات ميكروبي در طي فرآيند بايستي عوامل موثر بر آنها شناخته شده و بسته به شرايط اقليمي هر منطقه تعديل شود.
كمپوست داراي فوايد بسياري است از جمله قابليت نگهداري آب زياد،كاهش دادن نياز آبي گياه،تسهيل در عمل جذب اكسيژن توسط ريشه هاي گياه و ...
تماس هاي بسياري براي دفع سگ هاي ولگرد شده و در برخي مواقع شهرداري به گلوله هاي سلاح هاي نيروي انتظامي متوسل مي شود اما چاره اين نيست واگر مسئله را به صورت ريشه اي بررسي كنيم متوجه اين نكته مي شويم كه اين حيوانات براي رفع گرسنگي به داخل شهر هجوم مي آورند يا در مثالي ديگر ساكنان روستاهاي اطراف كشتارگاه صنعتي طيور اكبري با حضور گرگ و ساير حيوانات گوشتخوار و بوي بد در اطراف اين كشتارگاه رو به رو بودند كه بعد از ايجاد تصفيه خانه اين مسئله حل شد.
امروزه در اكثر شهرها سياست ايجاد كارخانه كمپوست در دست اجرا مي باشد.اين در حالي است به گفته ي مسئولان امر در شهرداري روزانه 100تن زباله در شهر اهر(تابستان 120 و زمستان 90تن) جمع آوري مي شود.اين حجم زباله در فاصله ي 3كيلومتري غرب اهر دفن مي شود.بوي آزار دهنده اي به شعاع صدها متر اطراف را فرا گرفته است و در ميان زباله ها تصويري از كساني كه براي تامين مايحتاج خود زباله ها را زير و رو مي كنند موجب به وجود آمدن يك تراژدي غم انگيز مي شود.
چندين سال است كه اعلام شده در اهر كارخانه كمپوست زباله ساخته مي شود.محل اين كارخانه كنار جاده ي اهر-كليبر است و به گفته ي رئيس شوراي شهر قرار بود شهريور 87 به بهره براري برسد.شهريور 88 و 89 گذشت و از كارخانه كمپوست زباله خبري نشد.
ايجاد اين كارخانه علاوه بر حل مشكلات محيطزيست شهري شهرستان اهر و حتي شهر هاي اطراف چون كليبرو ورزقان و هوراند،مي تواند نقش مهمي در كاهش آلودگي هاي طبيعت و جنگل هاي ارسباران داشته باشد.