محیط زیست ارسباران یا سرمایه گذاری؛ مسئله این نیست

با دایر شدن این وبلاگ و نیز راه اندازی ستون دائمی « با محیط زیست ارسباران » در دو هفته نامه گویا مسائل زیست محیطی این منطقه تا حدودی منعکس می شود و انتقاداتی نیز مطرح می گردد. اخیراً رئیس اداره محیط زیست اهر در دیداری که با هم داشتیم از برخی نکات گزارش های ما گلایه داشت. جمالی می گفت گاه مسائلی مطرح می کنید که واقعیت ندارد و به ویژه بر ضرورت جذب گردشگر و نیز عدم بزرگنمایی مسائل زیست محیطی که منجر به فرار سرمایه گذاران می شود، تأکید داشت.

اگرچه احتمال خطا در گزارش های ما وجود دارد و اما در این مقال نکته ی مهمی باید مورد توجه قرار گیرد و آن این که فعالیت تشکل های مردمی در حوزه ی محیط زیست نعمتی است که مسئولان و مردم باید آن را قدر بدانند و مورد حمایت قرار دهند. هر فعالیت معدنی و صنعتی بدون شک آسیب های زیست محیطی خواهد داشت و اما به خاطر اشتغالزایی باید از آن استقبال کنیم. هشدارهای فعالان محیط زیست همیشه و همواره باید باشد تا آخرین استانداردها در مسائل زیست محیطی از سوی صنایع مورد استفاده قرار گیرند. در همه جای دنیا فعالان محیط زیست ممکن است کوچک ترین آسیب زیست محیطی را هشدار دهند و حتی بزرگ جلوه دهند و این طبیعی است.

لذا به خاطر اهمیت والای هشدارهای زیست محیطی از سوی فعالان تشکل های مردمی در این حوزه، خطاهای احتمالی چندان اهمیت ندارند.

مراقب شمال باشیم

ارسباران منطقه ای است پهناور با زیباییهای شگرف طبیعی و تاریخی غنی . با وجود داشتن چنین امتیاز هایی از پیشرفت اجتماعی واقتصادی بهره ای نبرده است . در طی سالهای متوالی به دلیل افزایش دخالت انسان در محیط زیست این منطقه ، تعادل طبیعت مختل شده البته ضرورت سلوک همگون زیست محیطی موجب تدوین و اجرای برخی برنامه های حفاظتی مانند پروژه صیانت از جنگلهای ارسباران، در این منطقه شد.با وجود این چالش های زیست محیطی منطقه تنها به جنگلها ختم نشده و دامنه ای گسترده دارد.مهمترين ويژگى اين ناحيه از استان استقرار آن در مناطق حاشيه‌اى استان است. اين محدوده قسمتهايى از شهرستانهاى اهر، ورزقان، کليبر و جلفا را دربر مى‌گيرد که جزء مناطق کمتر توسعه يافته و محروم استان بوده و گردشگرى، اصلى‌ترين و مهمترين محور توسعه آنها قلمداد مى‌شود.و در آینده ای نه چندان دور،جنگلهای ارسباران((شمال))آذربایجان خواهد بود،آنگونه که که کناره های خزر ((شمال))ایران است.

توانمنديهاى طبيعى و تاريخى منطقه ارسباران ضرورت توجه يکپارچه و سيستماتيک به اين منطقه را طلب مى‌نمايد. در وضعيت کنونى عدم وجود يک سيستم منظم در مديريت گردشگر مهمترین خطر را برای محیطزیست منطقه دارد . با شروع فصل بهار و افزایش گردشگران در منطقه نگرانی دوستداران طبیعت افزایش می یابد چرا که گردشگران و توريست ها نيز خود مي توانند از عوامل تخريب محيط زيست باشند. اگر توريست يا گردشگر آداب و فرهنگ محيط زيست را مراعات نکنند و بخواهند فقط به علت داشتن پول در مناطق بکر و طبيعي از جمله در مناطق کوهستاني و يا در مناطق جنگلي جهت رفاه و راحتي خود به تخريب محيط زيست به پردازند ( مثلا" ريختن زباله هاي خود در طبيعت و يا قطع درختان برای روشن کردن آتش و..) مي توانند خود از عوامل تخريب محيط زيست باشند.

 

از اينرو ادارات مربوط  و مردم بايد جهت فرهنگ سازي و استفاده صحيح از محيط زيست توسط گردشگران تلاش کنند. يعني اول بايد بانيان صنعت گردشگري ابتدا خود با اين فرهنگ و آداب آشنا شوند و به اين فرهنگ و آداب اعتقاد جدي و قلبي داشته باشند. همچنين هر کجا که قرار است توسط سازمان گردشگري؛ براي گردشگران و توريست ها امکاناتي فراهم کنند ابتدا آن منطقه را توسط کارشناسان محيط زيست ارزيابي زيست محيطي کنند و درصورتيکه در منطقه توسط گردشگران به محيط زيست صدمه وارد شد جهت جلوگيري از اين خسارت تلاش کنند چراكه شايد وجوه مالی بتواند براي چند روزي راحتي براي مردم بومي منطقه به ارمغان بياورد اما صدمه‌اي که به محيط زيست وارد مي شود تاوان آن را در سالهاي متمادي هم نمي‌توان جبران کرد.

نابودی 38 در صد از جنگلهای ارسباران

خبرگزاری مهر: استاد دانشگاه تبریز گفت: نقشه های فضایی نشان می دهد 38 درصد جنگلهای ارسباران طی 18 سال گذشته به واسطه فعالیتهای انسانی نابود شده است.

به گزارش خبرگزاری مهر از تبریز، خلیل ولی زاده کامران در همایش " آذربایجان پاک" در دانشگاه تبریز افزود: جنگلهای ارسباران با وسعتی برابر با 81 هزار هکتار در شمال استان واقع شده و در تقسیم بندی سازمان ملل جزو جنگلهای بکر محسوب می شود.

وی با اشاره به اینکه این منطقه جزو یکی از ذخایر حیات وحش در جهان محسوب می شود گفت:‌ تبدیل شدن این جنگلها به زمینهای زراعی، مرتع و کاربریهایی که در خدمت انسان می باشند، موجب شده تا برخی از گیاهان و جانوران موجود در آن از جمله " خرس قهوه ای" که سمبل این منطقه می باشد، درمعرض انقراض قرار گیرند.(البته ایشان باید به این نکته نیز اشاره می کردند که بیشتر سیاه خروس سمبل این منطقه است تا خرس قهوه ای)

استاد دانشگاه تبریز با اشاره به اینکه این جنگلها کاربرد تجاری ندارند، گفت: درختان این منطقه، کوچک و از نوع خزان کننده بوده و در هیج جای دنیا مشابه ندارد.

ولی زاده کامران، همچنین به تالاب بین المللی قوری گل اشاره کرد و گفت:‌ این تالاب زیستگاه بسیاری از پرندگان نادر دنیا بوده ولی باز هم به دلیل بی توجهی به آن، هم از نظر وسعت وهم از نظر عمق در حال کاهش است.

وی فعالیتهای سازمانهای مردم نهاد حامی محیط زیست را بسیار ارزشمند خواند و گفت:‌ این تشکلها و سازمانها باید ضمن بیان مشکلات موجود به دنبال راه حل بوده و حتی اگر نتوانند مانع تخریب محیط زیست شوند می توانند روند تخریب را کاهش دهند.

گردشگری در ارسباران به شرط حفظ محیط زیست

کمتر کسی از مسئولان بوده که از محیط زیست منطقه ارسباران سخنی در محافل به میان آورده است.محیط زیست ارسباران زخم خورده ی سوء مدیریتهایی است که آثارش در آینده نمایان خواهد شد. البته بوده اند کسانی مثل سردبیرما که در باب محیط زیست ارسباران کوشیده اند.اما از این میان مردی به پا خاسته که به محیط زیست ارزش می دهد. مردی که از همین دیار است. در دامان جنگلهای ارسباران رشد و نمو یافته و می داند که اگر محیط زیست ارسباران نابود شود، ارسباران کویری بیش نخواهد بود و آفرین به چنین مردی که می داند محیط زیست شالوده ی اصلی توسعه ی پایدار است. او کسی است که به این باور رسیده که تنها راه نجات قره داغ از رکود و محرومیت گردشگری است و این را هم به خوبی می داند که گردشگری آسیب های بسیاری برمحیط زیست ارسباران وارد ساخته ، به همین دلیل مجوز راه اندازی آموزشکده ی گردشگری را از شورای گسترش آموزش عالی وزرات علوم گرفت تا فرهنگ سازی در زمینه ی حفظ محیط زیست در منطقه گسترش یابد. او کسی بود که خواستار تأسیس مرکز تحقیقات گیاهان دارویی در ارسباران شد و در ادامه با تأکید بر ضرورت برنامه ریزی برای ترویج فرهنگ گردشگری طبیعت ـ اکوتوریسم ـ در منطقه ی ارسباران گفت: « تحقق این مهم در کنار ایجاد بستر های آشنایی مردم با فرهنگ حفاظت از محیط زیست می تواند به مشارکت آنان در ارتقای سطح کیفی جنگلهای ارسباران و تکثیر راحت گونه های گیاهی و جانوری آن منجر شود.» و چنین است که به نظر می رسد هرچه در بخش گردشگری منطقه بحث و عمل شود، همان میزان و چه بسا بیش تر بحث و حساسیت های زیست محیطی پیش خواهد آمد.

او که به مناسبت هوای پاک در مدرسه ی شبانه روزی روستای مجیدآباد بخش هوراند شهرستان اهر سخن می گفت، افزود: دغدغه آلودگی محیط زیست باید به عنوان وظیفه بین المللی و ملی مورد توجه مردم و مسئولان قرار گیرد. نماینده مردم کلیبر و هوراند در مجلس که حال نیز رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس را نیز بر عهده دارد سلامتی و محیط زیست سالم را از شاخصهای توسعه کشور دانست و افزود: باید فرهنگ حفاظت از محیط زیست را در جامعه نهادینه کنیم. (پیشتر بحث آلودگی رود ارس را در مقاله ای با عنوان عرض حالی از شمال ارسباران شماره 112 دو هفته نامه گویا را نگاشته بودم.)

وی رعایت اصول زیست محیطی را رعایت حقوق شهروندی دانست و گفت: سیگار کشیدن در منازل و ادارات که علاوه بر خود دیگران هم آزار می بینند و یا معضل ترافیک در کلانشهرها به جای استفاده از حمل ونقل عمومی و نبود پارکینگ از وسایط شخصی استفاده می شود که علاوه بر سروصدا و دودزا بودن باعث ترافیک می شود همه از نکاتی است که می تواند در بحث حقوق شهروندی بررسی گردد.
اما کاش آقای فتحی پور شما در دومین همایش توسعه ی ارسباران شرکت می کردید و چنین زیبا از نهادینه کردن فرهنگ حفاظت محیط زیست در آنجا سخن می گفتید. حرکتی زیبا کرده اید به سبزی درختان جنگلهای ارسباران.امیدواریم که در این راه ثابت قدم و پایدار بمانید.